İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitimleri 2005 Yılından 2013 Yılına

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş sağlığı ve güvenliği konusundaki çalışmalarını, 4857 sayılı İş Kanunu ve altında çıkarttığı yönetmeliklerle düzenlemeye çalışmış, ancak 4857 sayılı iş Kanunu yayımlandığı tarihten itibaren yapılan tüm mevzuat çalışmalarında beklenen düzenlemeleri yerine getirememiş, sürekli artan iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla gündemde kalmıştır.İş Kanunun 81. ve 82. Maddesi en az elli işçi çalıştıran işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerin alınması için bir iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğunu getirmiştir. İş güvenliği uzmanlığını 20.01.2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan “ İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile, işyeri hekimliğini 16.12.2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri İle Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile düzenlemiştir.

İşyeri hekimliğinde herhangi bir sınıf ayrımı olmaksızın her türlü risk grubunda yer alan işyerlerine görevlendirme yapılabilirken, iş güvenliği uzmanlığında A,B ve C olmak üzere risk grubuna göre uygun sınıfta uzman görevlendirmesi belirlenmiştir.

20.01.2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan yönetmeliğe göre A, B ve C sınıfı İş güvenliği uzmanlığı sertifikaların verilme usulleri aşağıda belirtilmiştir;

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sertifikası;

İş sağlığı ve güvenliği alanında en az üç yıl teftiş yapmış iş müfettişleri ile Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi Müdürlüğünde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az on yıl çalışmış mühendis veya teknik elemanlara istekleri halinde,

b) Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel sektörde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak en az sekiz yıl görev yaptığını belgeleyen ve Bakanlıkça açılacak sınavda başarılı olan mühendis veya teknik elemanlara, verilir.

B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sertifikası;

Kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel sektörde iş güvenliği ile ilgili olarak en az üç yıl görev yaptığını belgeleyen ve Bakanlıkça açılacak sertifika eğitim programına katılan ve  sınavda başarılı olan mühendis veya teknik elemanlara verilir.

C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sertifikası;

Bakanlıkça düzenlenen sertifika eğitim programlarına katılan ve eğitim sonunda düzenlenecek sınavda başarılı olan mühendis veya teknik elemanlara verilir.

İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitim programı 2005 yılından itibaren yalnızca ÇASGEM tarafından yürütülmüş ve sınavda başarılı olanlara sertifikaları verilmeye başlanmıştır. Sürekli artan müracaatlar karşısında ÇASGEM de eğitim için bekleyenlerin sayısı her geçen gün artmış, rakam 5000 binleri geçmiş ve ÇASGEM talebi karşılayamamıştır.  Meslek odalarının da itirazları ve açtığı davalar sonucunda 2006 Temmuz ayında İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik ile Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin ve Görevleri İle Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikler yürürlükten kaldırılmıştır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 27 kasım 2010 tarihinde işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı ile ilgili yeni yönetmelikler yayımlanmış, yarım kalan düzenlemeyi birkaç değişikliklerle tekrar hayata geçirmiştir. Yeni düzenlemede en çarpıcı nokta, iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılım şartlarına haiz kişilerin kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel sektörde kaç yıl çalıştığına bakılmaksızın C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programından başlayacağı olmuştur. bubun yanında çalışma bakanlığında İkinci önemli değişiklik eğitimlerin ÇASGEM tekelinden çıkartılıp İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi eğitimlerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yetkilendirmiş özel eğitim kurumlarından verilebileceğinin düzenlemenin yapılmasıdır.

Gelinen süreçte işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hakkındaki yasal mevzuat 4857 Sayılı İş Kanunu ve altındaki yönetmeliklerle düzenlenmesi yerine ayrı bir kanun ile 30 Haziran 2012 tarihinde yayımlanan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile karşımızda çıkmaktadır. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile birlikte kanunun idari para ceza uygulamalarıda yayımlanmıştır. Kanunun yürürlüğü girmesi işyerlerinde özellikle İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 6,7,8 ile düzenlenen işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri sağlık memuru bulundurma yükümlülüklerinde yumuşak bir geçiş yöntemi uygunlamak istenmiştir.

26.12.2012 tarihinde resmi gazetede yayımlanan  İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğine göre az tehlikeli,  tehlikeli ve çok tehlikeli risk gurubunda yer alan 50 ve üzerinde çalışanı bulunan işyerleri 1 Ocak 2013 ten itibaren 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun tüm maddelerinden, 50 nin altında işçi çalıştıran tehlikeli ve çok tehlikeli  risk grubunda yer alan işyerleri, iş sağlığı ve güvenliği Kanunun 6,7,8. maddelerinden 30 Haziran 2013 ten itibaren, Kamu kurumları ile 50 nin altında tebliğe göre az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri 6,7,8.maddelerinden 30 Haziran 2014 ten itibaren,  Çalışan sayısı 50 nin altında olan işyerleri 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun  6,7,8. maddeleri hariç geriye kalan tüm maddelerinden 1 Ocak 2013 ten itibaren yükümlülük altına alınmıştır.

6331 Sayılı iş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun yürürlük sürecinde özellikle en çarpıcı konu, İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğine göre çok tehlikeli sınıfta yer alan 50 nin üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde yaşanmaktadır.  Çok tehlikeli İşyerlerine A sınıfı işgüvenliği uzmanın görevlendirmesi yada İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun Geçici madde 4 ile düzenlenen, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 4 yıl süreyle B sınıfı iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi ile sayısı az olan A sınıfı iş güvenliği uzmanlığı ihitiyacının B sınıfı iş güvenliği uzmanlarıyla desteklenmesi hedeflenmiştir.

İlk paragraflarda basettiğimiz üzere A ve B sınıfı iş güvenliği uzmanları 2005 ten  2006 temmuz ayına kadar olan süreçte yalnızca ÇASGEM tarafından verilen eğitim programına katılıp sınavda başarılı olanlar ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından emekli olarak belgeyi almaya hak kazanmış bireylerden ibarettir. Ancak 2005 ve 2006 yıllarında egitim programına katılarak alınan A,B, ve C sınıfı iş güvenliği uzmanlık belgelerinin iptal edildiğini, tekrar iş güvenliği uzmanlığı belgelerini alabilmek için yine 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun Geçici madde 5 göre ek eğitime katırlarak iş güvenliği uzmanlığı belgelerinin yenilenebileceğini gözardı etmemek lazım. Çünkü; 2005 yılında  59,60 yaşlarındaki bir A veya B sınıfı iş güvenliği uzmanı bu gün titbariyle 70 yaşlarında olduğunu, bu kişilerin iş sağlığı ve güvenliği uzmanlığı yapmak istememelerini en doğal hakları olarak görmek gerekmektedir. Yine aynı yıllarda A ve B sınıfı iş güvenliği uzmanlarının büyük bir bölümü kamu kurumu yada yıllardır aynı özel kurumda çalışmalarına devam etmektedirler.  şu an itibariyle A ve B sınıfı iş güvenliği uzmanlarının toplam sayısı bin etmemektedir. Yukarıda bahsedilen konuları gözönünde bulundurursak, aktif sahada çalışabilecek A ve B sınıfı iş güvenliği uzmanlarının sayısı ikiyüzü bulmamaktadır.

işyeri hekimliği konusunda, sağlık bakanlığının tam gün yasa düzenlemesinden sonra Sağlık Bakanlığına bağlı doktorların işyeri hekimliği yapması yasaklanmıştır. Tüm ülkede uygulamaya geçirilen bir aile hekimliği çalışması unutulmamalıdır. İşyeri hekimlerinin büyük bir bölümü işyeri hekimliğinden aile hekimliğine geçmiş ve tam gün yasasından dolayı işyeri hekimliliği yapmamaktadır. İşyeri hekimi sayıları ihtiyaçları karşılamanın çok ötesinde yer almakta ve 2013yılı itibariyle tıp fakültelerinde kontenjan artırılmamıştır. Tıp fakültesinin 6 yılda bitirilebildiği ve ilerleyen yıllarda hekim ihtiyacının ne şekilde karşılanacağının planlarının yapılmadığı görülmektedir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, işçi işveren arasındaki ilişkileri, ülkenin gerçeklerini ve ülke çıkarlarını göz önünde bulundurarak, çalışma hayatıyla ilgili yasal düzenlemeri yapmak ve denetlemekle yükümlü. işverende bu yasalara uyarak istihdam ve üretimi artırmak, ülke ekonomisine gayri safi milli hasılaya katkısını en üst düzeyde tutmakla yükümlüdür. Gelinen noktada işveren açısından; bir tarafta bulunamayan bir A veya B sınıfı iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi, diğer tarafta 6331sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre İşverenin; belirlenen nitelikte iş güvenliği uzmanı  ve işyeri hekimi görevlendirmemesi/çalıştırmaması, Görevlendirilmeyen/çalıştırılmayan her bir kişi için 5.000 TL / Aykırılığın devam ettiği her ay için 5.000 TL uygulanan idari para cezası yer almaktadır.